نيازهاي بدني يا نيازهاي زيستي که نيازهاي اوليه نيز ناميده مي شوند، نيازهايي مثل نياز به غذا، آب و هوا، خواب و استراحت و... هستند که بدون ارضاي آن نيازها زندگي امکان پذير نيست. در کنار اين نيازها نيازهاي رواني يا ثانويه وجود دارند که ارضا نشدن اين نيازها موجب پيدايش اختلالات و ناراحتي ها و بيماري هاي رواني مي شود و گاهي آنچنان تعادل عاطفي فرد را به هم مي زنند که او مستأصل شده و از زندگي بيزار مي شود. ارضا نشدن نيازهاي رواني موجب پيدايش اختلالات و ناراحتي ها و بيماري هاي رواني مي شود درجه اهميت نيازهاي رواني دوره نوجواني و جواني که در محيط هاي مختلف با هم متفاوت است، عبارتند از:
1- نياز به محبت و مهرباني: رابطه نزديک محبت آميز با چند شخص مؤثر در زندگي غالباً ايجاد رضايت مي کند. خانواده معمولاً يکي از کانون هاي گرم و محبت آميز است. نياز به مهرباني و محبت شامل دوست داشتن و دوست داشته شدن مي شود که در همه سنين به آن نياز است و کمبود يا نبود آن اثرات بد و ضايعات دردناکي در روح افراد به وجود مي آورد و روابط فرد با ديگران را تحت تأثير قرار مي دهد. کمبود محبت اکثراً باعث ايجاد احساس تحقير و کوچک شمرده شدن مي شود، در نوجوان عقده حقارت ايجاد مي کند و وي را حسود و کينه توز مي کند و يا باعث احساس تنهايي و انزوا مي گردد. اگر نوجوان و جوان در کانون خانواده از محبت سيراب نشود، آن را در خارج از خانواده جستجو مي کند که زمينه بسياري از فريب ها و انحرافات از همين جا فراهم مي شود.
2- نياز به امنيت و آسايش خاطر: انسان مي خواهد مطمئن باشد که کسي به حريم آزادي او تجاوز نمي کند و مال و جان و آبرو و شخصيت و موقعيت اجتماعي اش هميشه در امان است. زيرا که ترس و اضطراب از تهديد شدن در فرد ايجاد نگراني مي کند. هر فردي مي خواهد مطمئن باشد که در مواقع سختي و نارحتي تنها نمي ماند و ديگران به او کمک مي کنند و حامي او خواهند بود. اگر اطمينان خاطر نباشد اثرات ناگواري در رفتار فرد به جا مي ماند. نوجوان نيازمند دنيايي سازمان يافته، امن، منظم، قابل پيش بيني و قانونمند است که بتواند روي آن حساب کند و در آن وقايع غير منتظره و غيرقابل کنترل، گيج کننده يا وقايع خطرناک رخ ندهد و در هر حال والدين يا حاميان نيرومندي داشته باشد که از او در مقابل آسيب ها محافظت کنند. واکنش هاي نوجوانان نشان مي دهد که آيا نوجوانان در جامعه احساس ناامني مي کنند يا نه. جامعه بايد سالم، باثبات، آرام و دور از جنجال هاي سياسي، اقتصادي، اجتماعي باشد تا نوجوان در مقابل هرگونه خطرات احتمالي، تهاجم، قتل، آشوب، زندان، ظلم، بي عدالتي و نظاير آن خود را در معرض خطر احساس نکند. هم چنين بايد شرايطي ايجاد شود که هيچ گونه تهديدي نسبت به قانون، نظم و حاکميت جامعه به وجود نيايد، تا اعضاي جامعه و به ويژه نوجوانان احساس آسايش و امنيت خاطر کنند.
3- نياز به احساس تعلق داشتن و مورد قبول همسالان واقع شدن: محبوبيت نوجوانان و جوانان در گروه همسالان تابع توانايي انجام دادن کارهايي است که در گروه باعث به دست آوردن وجهه مي شود. گاهي اوقات معيارهاي گروهي بيشتر از معيارهاي خانواده و مدرسه بر رفتار نوجوان تأثير مي گذارد و نوجوان تلاش مي کند با معاشرت و ايجاد روابط صميمانه با گروه، خود را مطابق معيارهاي آن ها بسازد. به همين جهت براي جلب تأييد گروه بسياري از مهارت هاي اجتماعي و رفتارهاي گروهي را مي آموزد و وقتي مورد قبول گروه واقع مي شود، به آن ها احساس تعلق پيدا مي کند و اگر نتواند مورد قبول قرار گيرد، احساس انزوا، طرد شدگي، نداشتن دوست و نداشتن ريشه در جامعه مي کند. به همين جهت تقليد و همانندسازي در اين دوره اهميت خاصي پيدا مي کند. گروه جايي است که فرد مي تواند توانايي ها و استعدادهاي خود را در حداعلا نشان دهد و احساس رضايت خاطر کند. حتي اگر آن گروه، گروهي مخرب و ضد اجتماع باشد. زيرا گروه نياز شديد نوجوان به برقراري تماس، روابط صميمانه و تعلق را به خوبي ارضا مي کند. در جامعه هايي که شهرنشيني زياد شده و شکاف عظيمي بين نسل ها به وجود آمده و بر جامعه فشار وارد مي آيد، صميميت ها و دوستي ها کم مي شود و نوجوانان و جوانان به خاطر فرار از تنهايي، از خود بيگانگي، غربت و بي همدمي اشتياق زيادي به گروه پيدا مي کنند. به وجود آمدن گروهاي مختلف حتي گروه هاي مخفي شايد به خاطر همين ارضاي نياز به احساس تعلق باشد که در جاي ديگر برآورده نشده است.
4- نياز به قابليت و احترام: نياز به احترام به خاطر اين است که کنترل محيط هميشه براي انسان لذت بخش است و به خودي خود موجب احساس سربلندي و رضايت خاطر مي شود. نوجوانان به يک ارزشيابي ثابت و استوار و معمولاً عالي از خودشان و نيز احترام به خود يا عزت نفس و احترام به ديگران تمايل دارند. وقتي آنان احساس مي کنند که انتظارات و توقعات محيط و اطرافيان را مي توانند به خوبي برآورده سازند، در اين جهت نيز حرکت مي کنند. به خودشان احترام مي گذارند و از ديگران نيز توقع احترام دارند. ارضاي نياز به احترام و عزت نفس به احساساتي نظير اعتماد به نفس، ارزش، قدرت، موفقيت، کفايت، شايستگي، کسب اعتبار و حيثيت و مفيد و ثمربخش بودن در جامعه منتهي خواهد شد که البته همه اين ها نيازمند رفتار مسئولانه نوجوان است و اين که کارهايش استحقاق اين ها را داشته باشد.
5- نياز به استقلال: بسياري از نوجوانان و جوانان فکر مي کنند که پدر و مادر بر آن ها کنترل و نظارت دارند و پيش خود فکر مي کنند که آن ها ديگر کودک نيستند که احتياج به کنترل داشت باشند و مي خواهند هر چه زودتر روي پاي خودشان بايستند و درباره کارهايشان خودشان تصميم بگيرند و از آزادي هاي فردي و اجتماعي برخوردار باشند. آن ها نياز دارند بدانند زندگي شان زير فرمان خودشان است و ديگران بدان شکل نمي دهند.
6- نياز به تشخيص و قدرداني: نوجوان نياز دارد که اطرافيان ارزش زحمات و کارهاي مفيدش را درک کنند و از او تشکر و قدرداني کنند و اگر از او قدرداني نشود و مورد تشويق قرار نگيرد، حالت يأس و نااميدي به او دست مي دهد. نوجوان نياز دارد که اطرافيانش بيشتر رفتارهاي مناسبش را ببينند و بيشتر اعمال خوبش را تشخيص دهند و به موقع او را مورد تشويق قرار دهند و از او قدرداني کنند و تمايل ندارد که معايب او مورد توجه قرار گيرد.
7- نياز به مذهب و فلسفه زندگي: مذهب عامل آرامش و رضايت روح است و فرد را از بسياري از نگراني ها، اضطراب ها و ترس ها نجات مي دهد و به عنوان يک تکيه گاه روحي مورد نياز است. دانشمندي به نام استانلي هال معتقد است که نوجوانان در حدود سن 15 سالگي بيشترين احساسات ديني را دارند. زيرا با گرايش به طرف دين و اعتقادات مذهبي مي خواهند تلاطم و ناراحتي هاي خود را کمتر کنند. نوجوان يا جوان که در برابر هيچ کس سر تسليم فرود نمي آورد و عليه همه قدرت ها عصيان مي کند، در درون متوجه ضعف هاي خود هست و عظمت، قدرت، بقا و دوامش را در مذهب مي بيند. فلسفه زندگي و حياتش را در مذهب جستجو مي کند و در آن معنايي براي زندگيش مي يابد. نوجوان مي خواهد مذهب و مفاهيم را شخصاً با نيروي عقل خودش بررسي کند و حقايق را دريابد. بنابراين بسياري از شک هاي مذهبي نيز در همين مرحله براي او ايجاد مي شود که با يافتن پاسخ هاي مناسب راه تکامل خود را نيز طي مي کند.
8- نياز به داشتن هدفي مشخص در زندگي: به طور کلي زندگي بدون هدف بدون معنا خواهد بود و هرکسي نياز دارد که فعاليت هاي خود را متوجه هدف و يا هدف هاي مشخصي کند. داشتن هدف در زندگي به فرد احساس رضايت و تحرک بيشتري مي دهد. هدف هر چقدر بزرگ تر باشد، انگيزه حرکت و تکامل فرد بيشتر مي شود. جواناني که در زندگي هدف هاي مشخصي ندارند و يا هدف هاي بسيار کوچکي را دنبال مي کنند، غالباً در تزلزل و ناامني به سر مي برند. زندگي آن ها فاقد ارزش بوده، به طور دايم در حالت افسردگي، يأس و نااميدي به سر مي برند و احساس تنهايي و پوچي و بيچارگي به آن ها دست مي دهد.
9- نياز به احساس هويت و شناخت خود: نياز به احساس هويت و شناخت خود و حفظ تعادل رواني و عاطفي در مقابل عوامل و فشارهاي دروني و بيروني نيز از نياز هاي اساسي نوجوان است. نوجوان مي خواهد بداند چيست و کيست. مي خواهد احساس کند شخصي منحصر بفرد و خاص است و تمايل دارد مطمئن شود که نزد خودش پذيرفته شده است.
10- نياز به احساس رشد، کمال و خودشکوفايي: جوانان تمايل دارند که به هر چه که بالقوه مي توانند باشند، تبديل شنوند. استعدادهاي دروني خود را شکوفا کنند که پيامد آن احساس رشد، بلوغ و سلامت روان است. هر چند ممکن است در اين مرحله موفقيت چنداني در خودشکوفايي نداشته باشند، اما اين نياز را احساس مي کنند که بهره برداري کاملي از ظرفيت ها و توانايي هاي خود کنند، به کمال برسند و هرکاري را به بهترين نحو ممکن است انجام دهند. شايد تحقق بخشيدن به ارزش ها و آرمان هاي والاي مذهبي، سياسي و اجتماعي و نظاير آن مربوط به ارضاي اين نياز باشد و شايد با چنين ارزش هايي است که افرادي شهيد مي شوند و همه چيز را فداي آرمان و ارزشي مي کنند که آن ها را به کمال برساند. آن ها افرادي قوي هستند که به آساني توان مقابله و رويارويي با نيروهاي مخالف را دارند. مي توانند بر خلاف جريان عقيده عموم شنا کنند و مي توانند به قيمت جانشان هم که شده از حقيقت دفاع کنند. در طول تاريخ ديده ايم که هميشه جوانان در اين راه پيش قدم بوده اند.
نظرات شما عزیزان:
تبادل
لینک هوشمند
