آيا مي دانيد در صورتي که فرزندتان دچار مشکل حادي شد چه بايد بکنيد؟ بيشتر نوجوانان ۱۰ تا ۱۴ ساله اين دوران را با موفقيت پشت سر مي گذارند. با اين حال والدين بايد گوش به زنگ باشند. متأسفانه برخي از نوجوانان گرفتار افسردگي و ساير مشکلات عاطفي مي شوند و تعدادي نيز در معرض خطر بي نظمي هاي تغذيه اي قرار مي گيرند. در برخي از موارد مشکلات عاطفي، ناشي از ناتواني هايي است که به موقع درمان نشده اند. برخي از عواملي که مي توانند زمينه ساز مشکلات جدي تر نوجوانان باشند عبارتند از:
۱- فقر.
۲- زندگي کردن با يکي از والدين.
۳- مذکر بودن؛
۴- عدم برخورداري از حمايت هاي اجتماعي.
۵- عدم نظارت مناسب از سوي بزرگسالان.
۶- نداشتن رابطه اي صميمانه با والدين و يا ساير بزرگترهايي که در زندگي نوجوان نقش دارند.
۷- نداشتن اعتماد به نفس کافي.
۸- تحصيل در مدارس سطح پايين.
۹- آزار جسمي و روحي.
البته يادتان باشد در خطر بودن ضرورتاً به مفهوم بروز مشکل نيست. برخي از نوجوانان علي رغم اين که در معرض خطر هستند دچار مشکلات حاد نمي شوند و برعکس، گروهي از نوجواناني که در شرايط مساعدتري بزرگ شده اند ممکن است دچار لغزش شوند. البته برخي از عوامل، احتمال لغزش نوجوانان را کاهش مي دهد. داشتن والديني مهربان و حامي که در عين حال قوانين روشني وضع مي کنند و مشاور خوبي هستند اهميت زيادي دارد. به علاوه کودکي که واجد مهارت هاي اجتماعي است و حس بذله گويي دارد بهتر مي تواند مشکلات خود را حل کند. کودکي که به مدرسه مي رود و در محيطي حمايتگر زندگي مي کند کمتر دچار مشکل مي شود. اين حمايتگرها شامل افرادي هستند که توجه خاصي به کودکان دارند مثل آموزگاران، مربيان و يا همسايه ها. والدين عزيز بايد رفتار فرزند خود را زيرنظر داشته و مراقب علائم هشداردهنده باشند. فراموش نکنيد که امکان دارد يک نوجوان هم زمان با چند معضل دست به گريبان باشد به عنوان مثال هم از بي نظمي تغذيه و هم از افسردگي رنج ببرد.

اعتياد

نوجواني دوراني پرتلاطم محسوب مي شود و ممکن است فرزندان دلبند ما به دام اعتياد بيفتند. از آن جا که تغييرات خلق و خو و رفتار غيرقابل پيش بيني در ميان نوجوانان رايج است غالباً والدين در تشخيص علت اين مسئله دچار مشکل مي شوند. اگر در فرزندتان يکي از علائم زير را مشاهده کرديد به فکر چاره بيفتيد:

۱- او خود را از جمع کناره مي کشد، افسرده و خسته است و نسبت به ظاهر خود بي توجه مي باشد.

۲- او پرخاشگر شده، همکاري نمي کند و غالباً قوانين را زيرپا مي گذارد.

۳- او دوستان جديدي پيدا کرده و احتمالا تمايلي ندارد راجع به آن ها حرف بزند.

۴- او تمايل ندارد در مورد کارهاي خود با شما صحبت کند.

۵- او دچار افت تحصيلي شده است.

۶- او ديگر علاقه اي به تفريح، ورزش و ساير فعاليت ها ندارد.

۷- برنامه تغذيه و خواب او تغيير کرده است. به عنوان مثال تا ديروقت بيدار مي ماند و در عوض روزها مي خوابد.

۸- رابطه او با اعضاي خانواده سرد شده و علاقه اي به صحبت کردن در مورد مدرسه، فعاليت ها، دوستان و ساير مسائل مهم از خود نشان نمي دهد.

۹- او فراموشکار شده و نمي تواند تمرکز کند.

۱۰- به طور مرتب پولي که در خانه گذاشته ايد ناپديد مي شود.

بي نظمي تغذيه

بي نظمي تغذيه معمولاً در ميان زمان رايج است ولي اين مسئله در مردان غالباً ناشي از ورزش کردن به ويژه کشتي مي باشد. برخي از افراد به شدت دچار کاهش وزن مي شوند. اين مسئله مي تواند در اثر گرسنگي و يا تمرينات شديد ورزشي به وجود بيايد. مشکلات کليوي، ريتم نامنظم قلب، سرگيجه يا ضعف و مشکلات مري، معده و روده از نتايج بي نظمي تغذيه است. با مشاهده علائم زير در فرزندتان با يک کارشناس مشورت کنيد:

۱- اگر بدون علت پزشکي مقدار زيادي از وزن خود را از دست داده است.

۲- مقدار غذاي خود را کاهش داده و يا مصرف کربوهيدرات ها و غذاهاي چرب را کنار گذاشته است.

۳- علي رغم ضعف و خستگي به تمرينات شديد ورزشي مي پردازد.

۴- ترس زيادي از اضافه وزن دارد.

5- ولع زيادي به غذاهاي پرکالري پيدا کرده و يا سعي دارد با بالا آوردن و استفاده از مسهل وزن خود را کنترل کند.

افسردگي

برخي از عوامل باعث افسردگي شديد مي شوند. وقتي والدين از افسردگي شديد رنج مي برند احتمال بيشتري وجود دارد که فرزندشان نيز همانند آن ها شود ولي شرايطي مثل خانواده از هم گسيخته، مشکلات خانوادگي، از دست دادن والدين در اثر طلاق و يا مرگ، آزار جسمي و اعتياد مي تواند به افسردگي منجر شود. عوامل استرس زاي ديگري مثل از دست دادن خويشاوندان و ناديده گرفته شدن از سوي دوستان نيز مي تواند افسردگي را به دنبال داشته باشد.

علائم هشدار دهنده

۱- تغيير در برنامه خواب(پرخوابي و يا کم خوابي).
۲- تغيير رفتار(عدم تمرکز در تحصيل، کار و وظايف روزانه، افت تحصيلي).
۳- تغيير شخصيت(اندوه، انزوا، خشم، اضطراب، خستگي، ناتواني و تصميم گيري و بي انگيزگي).
۴- تغيير در عادات غذايي(از دست دادن اشتها و وزن و يا پرخوري).
۵- تغييرات فيزيکي(فقدان انرژي، کاهش يا اضافه وزن ناگهاني، بي توجهي به ظاهر).
۶- تغييرات شديد در زندگي(مرگ، طلاق، رابطه از هم گسسته).
۷- بي توجهي به دوستان، مدرسه و يا فعاليت هاي مختلف.
۸- اعتماد به نفس پايين(احساس بي ارزشي، گناه و نفرت از خود).
۹- نداشتن اميد به آينده(اعتقاد داشتن به اينکه چيزي تغيير نمي کند و اوضاع هرگز بهتر نمي شود).
۱۰- پناه بردن به موسيقي و هنرهايي با مضمون مرگ و نوشتن در اين مورد.
۱۱- بر زبان آوردن جملات نااميدکننده اي مثل«اي کاش مرده بودم!»، «خانواده من بدون من راحت تر خواهند بود» و يا«انگيزه اي براي زنده ماندن ندارم». يادتان باشد اين جملات را جدي بگيريد.

ناتواني در يادگيري

گروهي از افراد با وجودي که از هوشي همانند سايرين برخوردارند ولي در خواندن، نوشتن، حرف زدن، انجام عمليات رياضي و برقراري ارتباط اجتماعي مشکل دارند. اين افراد براي رسيدن به اهداف خود بايد تلاش بيشتري کنند و احتمال دارد اين مسئله به افسردگي و عدم اعتماد به نفس آن ها منجر شود. به علائم هشداردهنده زير توجه کنيد. در صورت مشاهده يکي دو علامت در فرزند خود نگران نشويد ولي در صورتي که متوجه علائم بيشتري در وي شديد مطمئناً نياز به کمک دارد.
۱- هنگام نوشتن، حروف را جابه جا مي کند.
۲- در يادگيري روش هجي کردن مشکل دارد.
۳- از خواندن با صداي بلند احتراز مي کند.
۴- از نوشتن انشاء خودداري مي کند.
۵- در نوشتن ضعيف است و علاقه اي به آن ندارد.
۶- خودکار را به طرز عجيبي در دست مي گيرد.
۷- در يادآوري حقايق دچار مشکل مي شود.
در صورتي که فرزند شما در يادگيري مشکل دارد از مشاور کمک بگيريد.

نتيجه گيري

هيچ کس نمي تواند تضمين کند که تمام نوجوانان به بزرگسالاني مسئوليت پذير و شايسته تبديل شوند. با اين حال والدين نقش بسيار مهمي در اين زمينه ايفا مي کنند. شايد از ديدن کفش هاي گلي فرزندتان از کوره دربرويد ولي هرگز مسئوليت سنگيني را که بر دوش داريد از ياد نبريد. اين نکته را همواره به خاطر داشته باشيد که هرچقدر بيشتر راجع به دوران نوجواني بدانيد بهتر مي توانيد به فرزند خود کمک کنيد.
 
منبع: روزنامه کيهان